Otizmin tedavisi günümüzde, OSB üzerinde çalışmaların yürütüldüğü alanlar içinde eğitimin ön plana çıktığı ve OSB olan bireyler ve yakınlarına çok sayıda ve farklı özelliklerde psiko-eğitsel nitelikli hizmetin önerildiği görülmektedir. Alan yazında bu uygulamalar, genellikle odaklanmış uygulamalar ve kapsamlı uygulamalar olmak üzere iki ayrı başlık altında incelenmektedir .
Odaklanmış uygulamalar spesifik davranışsal ya da gelişimsel hedeflere ulaşmak için kullanılmak amacıyla geliştirilmiş uygulamalardır .İpucu sunma, pekiştirme, ayrık denemelerle öğretim, video modelle öğretim gibi uygulamalar odaklanmış uygulamalara örnek olarak gösterilebilir. Odaklanmış uygulamalar hedef davranışlarda değişiklik yaratmak amacıyla sınırlı süreler içinde kullanılmaktadır.
Kapsamlı uygulama modelleri ise, OSB’nin temel yetersizlik alanlarında geniş çaplı etkiler yaratmak amacıyla geliştirilmiş uygulamalar olarak tanımlanabilir. Kapsamlı uygulama modelleri içinde farklı odaklanmış uygulamalar bir arada kullanılabilir. Bu uygulamalar genellikle uzun bir süre boyunca (örneğin; bir yıl) ve yoğun biçimde (örneğin; haftada 25 saat) sunulabilmektedir. Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim (EYDE), TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communication Handicapped Children) ve Temel Tepki Öğretimi (TTÖ) kapsamlı uygulama modellerine örnek olarak gösterilebilir.
Günümüzde OSB olan çocuklar üzerinde geniş çaplı terapötik etkiler yaratmak için kapsamlı uygulamalara gereksinim duyulduğu belirtilmektedir . Günümüze değin eğitim alanında sağlanan olumlu gelişmelerle birlikte, OSB olan bireylerin yaşamlarında geniş çaplı ve önemli değişiklikler yaratabilmek amacıyla çok sayıda kapsamlı uygulama modeli geliştirilmiş; dolayısıyla, OSB alanında kullanılan kapsamlı uygulamalara ilişkin uluslararası bir alan yazın oluşmuştur. Ayrıca, OSB’de bilimsel dayanaklı, diğer bir deyişle vaat ettiği sonuçları gerçekten ürettiğine ilişkin yeterli sayıda deneysel araştırma ile desteklenen uygulamaların belirlenmesine ilişkin ortaya çıkan gereksinimle birlikte, kapsamlı uygulamaların etkililiğine ilişkin araştırmalar giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Bazı araştırmalarda kapsamlı uygulamalar içinde kullanılan odaklanmış uygulamaların etkililiğinin incelendiği görülmektedir. Ancak bu çalışmalar kapsamlı uygulamalarla ilgili olarak yalnızca tamamlayıcı bilgiler sunmakta, kapsamlı uygulamaların bilimsel dayanaklarını belirlemeye ilişkin gereksinimi ortadan kaldırmamaktadır .
Kapsamlı uygulamalara ilişkin araştırmaları inceleyen ve bu uygulamaları araştırma desteği bakımından değerlendiren çalışmalar bulunmaktadır. Örneğin; Odom, Boyd ve diğerleri (2010) tarafından gerçekleştirilen bir çalışmada incelenen kapsamlı uygulamalar, uygulamanın ne kadar ayrıntılı ve açık tarif edildiği, farklı uygulamacılar tarafından uygulanabilirliği, uygulamaya ilişkin araştırmanın nerede yayımlandığı, araştırma yönteminin ne olduğu, uygulama güvenirliği ve odaklanmış uygulamalara ilişkin tamamlayıcı araştırma desteği gibi özellikleri bakımından puanlanarak sınıflandırılmıştır.
Bu sınıflandırmaya göre bilimsel dayanakları en güçlü olan kapsamlı uygulama modelleri Denver, LEAP (Lifelong Exceptional Autism Programs), Lovaas Enstitüsü, May Enstitüsü ve PCDI (Princeton Child Development Institute) modelleri olarak sıralanmıştır.
Orta düzeyde etkili olduğu görülen modeller Autism Partnership, CARD (Center for Autism and Related Disabilities), Children’s Toddler Program, DIR (Developmental, Individual Differences, Relationship-Based Model), Douglass, TTÖ (Temel Tepki Öğretimi), SCERTS (Social Communication, Emotional Regulation and Transactional Support) ve TEACCH olmuştur.
Zayıf bilimsel dayanaklara sahip uygulamalar ise Hanen, Higashi, Eden, Summit, Lancaster ve Son Rise olarak sıralanmıştır. Eikeseth ve Klintwall (2014) tarafından yapılan bir başka çalışmada ise OSB alanında kullanılan yedi kapsamlı uygulama tanıtılmış ve bu uygulamalara ilişkin araştırma desteği Eikeseth (2009) tarafından geliştirilen bilimsel değer düzeyi ölçütlerine göre incelenmiştir.
KAYNAKÇA : Kurt ,Onur . Subaşı Yurtçu,Ayşe Büşra ,(2017) Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Kapsamlı Uygulamalar
